Ustalenie kontaktów z dzieckiem

21.08.2023

Rozstanie rodziców zwykle wiąże się z koniecznością ustalenia zasad dotyczących utrzymywania kontaktów z dzieckiem. O ile w przypadku rozstania w zgodzie łatwo jest dojść do porozumienia, tak w sytuacji konfliktowej kompromis może być trudny do wypracowania. Z pomocą przychodzi wówczas Kodeks rodzinny i opiekuńczy, w którym określono zasady ustalania kontaktów z dzieckiem. Na czym polega cała procedura, jak napisać wniosek o uregulowanie kontaktów i czym różni się ustalenie kontaktów od ich zabezpieczenia? Jak postępować w sytuacji, gdy drugi rodzic utrudnia kontakt z dzieckiem? Czytaj dalej i dowiedz się więcej o postępowaniu przy ustalaniu kontaktów z potomkiem!

Ustalenie kontaktów z dzieckiem - na czym polega?

Niewiele osób wie, że kontakt z dzieckiem jest nie tylko prawem, ale także obowiązkiem każdego rodzica i jego potomków. Mówi o tym art. 113 §1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Prawo reguluje także sytuacje, które są elementami utrzymywania kontaktów. Zaliczamy do nich:

• odwiedziny,
• spotkania,
• zabieranie dziecka z miejsca jego stałego pobytu,
• bezpośrednie porozumiewanie się,
• utrzymywanie korespondencji,

a także korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej.

Przepisy informują także, że w sytuacji, gdy dziecko przebywa na stałe u jednego z rodziców, sposób utrzymywania kontaktów przez drugiego rodzica powinien zostać ustalony wspólnie, mając na uwadze dobro dziecka i jego rozsądne życzenia. W momencie, gdy rodzice nie są w stanie wypracować kompromisu i ustalić zasad utrzymywania kontaktu z dzieckiem, sprawę rozstrzyga sąd opiekuńczy po złożeniu przez jedną ze stron odpowiedniego wniosku.

Ustalenie kontaktów z dzieckiem polega więc na sądowym uregulowaniu zasad i terminów spotkań lub innych form kontaktów z potomkiem. Podczas postępowania pod uwagę brane są takie aspekty jak wiek i indywidualne potrzeby dziecka, jego obowiązek szkolny, sposób spędzania wolnego czasu, a także terminy zajęć dodatkowych. Po zebraniu odpowiednich dowodów, sąd w swoim postanowieniu informuje rodziców o decyzji dotyczącej sposobu utrzymywania przez nich kontaktu z dzieckiem.

Kto może ubiegać się o sądowe ustalenie kontaktów?

W większości przypadków sąd reguluje kontakty z dzieckiem na podstawie wniosku złożonego przez rodzica, z którym potomek przebywa na stałe. Najczęściej celem matki lub ojca jest zapewnienie poczucia bezpieczeństwa i zainteresowania ze strony obojga rodziców, lub uregulowanie kwestii opieki nad dzieckiem w czasie ferii, wakacji czy świąt ze względu na ograniczone możliwości urlopowe.

Wniosek o ustalenie kontaktów może zostać złożony także przez rodzica niemieszkającego z dzieckiem. Do takiej sytuacji najczęściej dochodzi w momencie, gdy drugi rodzic utrudnia kontakt z potomkiem (w szczególności przebywanie z dzieckiem w jego domu lub zabieranie dziecka poza miejsce zamieszkania).

Warto podkreślić, że Kodeks rodzinny i opiekuńczy informuje, że o sądowe uregulowanie kontaktów z dzieckiem mogą ubiegać się także dziadkowie, rodzeństwo, powinowaci w linii prostej oraz inne osoby, jeśli sprawowały one przez dłuższy czas pieczę nad dzieckiem. Można więc stwierdzić, że prawo do złożenia wniosku mają wszystkie osoby pozostające w bliższej relacji z małoletnim.

Uregulowanie kontaktów z dzieckiem a ograniczenie władzy rodzicielskiej

Wbrew pozorom obowiązek utrzymywania kontaktów z dzieckiem dotyczy także rodzica z ograniczoną lub całkowicie pozbawioną władzą rodzicielską. Zarówno matka, jak i ojciec powinni pamiętać, że ich dziecko może potrzebować kontaktu z obojgiem rodziców, nawet jeśli któreś z nich nie posiada pełnych praw dotyczących decydowania o losach potomka.

Jednocześnie należy podkreślić, że pozbawieni władzy rodzicielskiej rodzice powinni skonsultować z byłym partnerem każdorazową decyzję związaną z pobytem dziecka w danym miejscu, sposobem leczenia gdy zajdzie taka konieczność, czy kontaktem z osobami trzecimi.

Jak ubiegać się o ustalenie kontaktów z dzieckiem?

Procedura sądowa w sprawie ustalenia kontaktów z dzieckiem odbywa się na podstawie złożonego wniosku. Dokument rozpatruje Sąd Rejonowy (Wydział Rodzinny i Nieletnich) właściwy dla miejsca zamieszkania dziecka. Opłata od złożenia wniosku wynosi 100 zł.

Wniosek o uregulowanie kontaktów z dzieckiem - jak go napisać?

Aby wniosek został dopuszczony do rozpatrzenia, należy zwrócić uwagę na wymogi formalne i odpowiednią argumentację. W dokumencie powinny znaleźć się takie informacje jak:

• dane obojga rodziców,
• dane dziecka, którego dotyczy wniosek,
• data i miejsce złożenia wniosku,
• sąd i wydział, do którego kierowany jest wniosek.

Pierwsza część dokumentu powinna zawierać informacje o tym, czego on dotyczy. Wówczas należy określić, czy wniosek składany jest w imieniu własnym i odnosi się do ustalenia kontaktów dziecka z wnioskodawcą, czy ma dotyczyć kontaktów potomka z drugim rodzicem (lub inną osobą). Kolejno należy opisać, jak wnioskodawca wyobraża sobie sposób uregulowania kontaktów z dzieckiem. W tej części warto zawrzeć jak najdokładniejsze informacje - konkretne dni i godziny spotkań, wyjazdów lub komunikacji elektronicznej, czas ich trwania, czy lokalizację.

We wniosku można także ubiegać się o sporządzenie opinii biegłego lub przesłuchanie świadków (nierzadko także i dziecka). Ponadto dokument powinien zawierać stosowne uzasadnienie, potwierdzające słuszność przytoczonych argumentów. Mogą to być dowody w postaci opinii bliskich, fotografie, nagrania, czy inne materiały potwierdzające bliską relację z dzieckiem.

Do dokumentu należy dołączyć także odpis aktu urodzenia dziecka w oryginale. Jest on dowodem potwierdzającym pokrewieństwo dziecka ze stronami postępowania zainicjowanego złożeniem wniosku. Po uiszczeniu opłaty sądowej konieczne jest dołączenie do dokumentu potwierdzenia zapłaty. Wniosek należy złożyć do sądu w dwóch egzemplarzach, gdyż jeden z nich musi zostać przekazany wskazanej w dokumencie drugiej stronie postępowania.

Czy dziecko może odmówić kontaktów z rodzicem?

Istnieją sytuacje, gdy dziecko pomimo obowiązku nie wykazuje chęci utrzymywania kontaktu z rodzicem. W takich okolicznościach należy pamiętać, że prawo nie zezwala na przymuszanie drugiego człowieka na realizowanie przez niego kontaktów, nawet jeśli jest to jego powinnością.

Aby jednak obowiązek mógł być wykonywany zarówno przez matkę i ojca, jak i przez potomka, rodzice dziecka mogą podjąć współpracę mającą na celu zachęcanie go do utrzymywania kontaktu z drugim rodzicem. Jednocześnie należy pamiętać, że taka sytuacja nierzadko wymaga konsultacji z psychologiem i czasu na zbudowanie zdrowej relacji.

Ustalenie a zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem - jakie są różnice?

Ze względu na konieczność zebrania odpowiednich materiałów dowodowych postępowanie sądowe związane z ustaleniem kontaktów może być długotrwałe. Z tego też powodu ustawodawca przewidział możliwość uregulowania kontaktów z dzieckiem w sposób tymczasowy na czas trwania postępowania. Postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia kontaktów jest natychmiastowo wykonalne, co oznacza, że osoby wnioskujące mogą od razu się do niego stosować i utrzymywać kontakt z dzieckiem w sposób określony przez sąd.

Utrudnianie kontaktów z dzieckiem - jak postępować?

Zdarza się, że pomimo decyzji sądu jeden z rodziców wciąż utrudnia kontakty z dzieckiem. Należy jednak pamiętać, że postanowienie sądowe wiąże się z jego wykonalnością, dlatego, jeśli sąd zgodził się na utrzymywanie kontaktów w określony sposób, żaden z rodziców nie powinien tego powstrzymywać. Jeśli rozmowy i próba porozumienia się nie przynoszą skutku, rodzic, któremu ograniczane są prawa, może zdecydować się na złożenie do sądu wniosku o egzekucję kontaktów.

Po rozpatrzeniu dokumentu sąd może zlecić odpowiednim organom przywrócenie prawidłowych kontaktów z dzieckiem i umożliwienie wykonywania postępowania sądowego. Za każde naruszenie obowiązku wynikające z orzeczenia sądowego sąd może wystosować upomnienie, a gdy sytuacja notorycznie się powtarza, rodzic utrudniający kontakty może zostać ukarany grzywną.

Podsumowanie

Sądowe ustalenie kontaktów z dzieckiem to sposób na porozumienie w kwestii spędzania czasu z potomkiem. Wniosek o uregulowanie kontaktów może zostać złożony przez obojga rodziców, niezależnie od stopnia władzy rodzicielskiej. Należy pamiętać, że dokument powinien zawierać podstawowe dane wnioskodawcy, dziecka i drugiego rodzica, a także odpowiednią argumentację i materiały dowodowe, dlatego warto sporządzić go w obecności adwokata, który doradzi w odpowiednim sformułowaniu wniosku.