Separacja a rozwód

Pożycie małżeńskie nie zawsze dobrze się układa. Kryzys w związku może się zdarzyć właściwie każdemu, a samo pożycie może ulec trwałemu rozkładowi. Wiele par decyduje się wtedy na rozwód. O wiele mniej osób zdaje sobie sprawę z alternatywnego rozwiązania, którym jest separacja. Czym się od siebie różnią? Rozwód a separacja - kiedy zdecydować się na dane rozwiązanie? Na te pytania odpowiemy w poniższym tekście.

Zupełny i trwały rozkład pożycia

Zanim przejdziemy do porównania separacji oraz rozwodu i wyjaśnienia w jakich sytuacjach sąd orzeka uchylenie a w jakich rozwiązanie małżeństwa, musimy wyjaśnić czym jest zupełny i trwały rozkład pożycia małżonków.

O zupełnym rozkładzie mówimy, gdy następuje rozpad więzi fizycznej, duchowej i gospodarczej między małżonkami. W odróżnieniu do separacji, orzeczenie rozwodu jest możliwe tylko w przypadku wystąpienia także trwałego rozkładu, czyli kiedy nie ma już widoków na polepszenie się stosunków między małżonkami.

Separacja - co to jest?

Separacja (zwana też rozdzieleniem małżonków od stołu i łoża) to regulowane orzeczeniem sądu uchylenie obowiązków małżeńskich bez rozwiązywania związku małżeńskiego. Orzeczenie separacji może być wydane na wniosek jednego lub obojga małżonków, jeśli wykazany zostanie zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Wniosek o nią może złożyć nawet małżonek wyłącznie winny rozkładowi pożycia. Często jest traktowana jako rozwiązanie tymczasowe, gdyż daje czas na ewentualną naprawę związku lub stanowi etap przejściowy przed wystąpieniem z pozwem rozwodowym (dając czas na emocjonalne przygotowanie się i przemyślenie tej poważnej decyzji). W wielu krajach Europy Zachodniej okres separacji jest wymagany do sądowego orzeczenia rozwodu. Orzeczenia separacji nie można uzyskać tylko w dwóch przypadkach:

• jeśli byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego,
• gdyby w jego skutek mogło ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków.

Co to jest rozwód?

Rozwód jest natomiast regulowanym przez sąd definitywnym zakończeniem małżeństwa. W sytuacji, w której sąd orzeknie rozwód, związek przestaje istnieć z prawnego punktu widzenia. Wniosek może być złożony przez oboje lub jednego z małżonków, z zastrzeżeniem, że nie może zrobić tego wyłącznie winny rozkładowi pożycia. Podobnie jak w przypadku separacji, konieczne jest tutaj wykazanie zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego, z tą różnicą, że musi mieć on charakter trwały. Taki stan rzeczy jest trudniej udowodnić, przez co uzyskanie orzeczenia rozwodu także jest trudniejsze. Orzeczenie rozwodu nie jest możliwe w przypadkach sprzeczności tej decyzji z zasadami współżycia społecznego oraz jeśli ucierpiałoby dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków.

Co daje separacja, a co rozwód?

W przeciwieństwie do rozwodu separacja jest w pełni odwracalna. Związek małżeński nie zostaje zerwany i w razie polepszenia się relacji między małżonkami, sąd może na ich wspólny wniosek orzec o jej zniesieniu. W związku z tym, że formalnie małżeństwo nadal trwa, w trakcie separacji nie można zawrzeć kolejnego związku małżeńskiego. Nie ma też wtedy możliwości zmiany nazwiska. Orzeczenie separacji (czy późniejsze jej zniesienie) nie wyłącza możliwości późniejszego ubiegania się o rozwód.

Obowiązki małżeńskie

Należy pamiętać, że orzeczenie separacji nie znosi obowiązku wzajemnej pomocy, gdy wymagają tego względy słuszności.

Inaczej jest w przypadku - orzeczenie rozwodu znosi całkowicie wszelkie obowiązki małżeńskie, niezależnie od okoliczności (wliczając w to także obowiązek wzajemnej pomocy). W przypadku rozwodu, małżonek, który zmienił nazwisko przy zawieraniu małżeństwa, może w ciągu trzech miesięcy od chwili uprawomocnienia się orzeczenia złożyć w urzędzie stanu cywilnego wniosek o przywrócenie poprzedniego nazwiska. Rozwód umożliwia też obu stronom zawarcie kolejnego związku małżeńskiego.

Wspólnota majątkowa w przypadku orzeczenia separacji lub rozwodu

Niezależnie od tego, czy sąd orzeka rozwód, czy separację, między małżonkami ustaje wspólnota majątkowa a tym samym nie będą po sobie dziedziczyć. W obu przypadkach, jeśli wymagają tego okoliczności, sąd może nałożyć obowiązek alimentacyjny. Należy tutaj zaznaczyć, że przy rozwodzie obowiązek płacenia alimentów jest ograniczony do maksymalnie pięciu lat. W przypadku separacji nie istnieje żadne ograniczenie czasowe w tej kwestii.

Warto też mieć świadomość, że niezależnie od etapu postępowania sądowego w sprawie o rozwód lub separację, sąd może skierować strony do mediacji. Jej celem jest rozwiązanie kwestii spornych dotyczących spraw majątkowych, alimentów, zaspokojenia potrzeb rodziny, kontaktów z dziećmi lub sposobu sprawowania władzy rodzicielskiej.

Ile kosztuje separacja, a ile rozwód?

W przypadku rozwodu kwestia opłaty sądowej jest bardzo prosta. Aby wnieść pozew o rozwód należy uiścić opłatę 600 zł i jest to opłata stała, niezależnie od tego, kto składa wniosek.

Nieco inaczej wygląda sytuacja w przypadku wniosku o separację. Podstawowa opłata za wniosek o separację od jednego małżonka również wynosi 600 zł, jednak gdy występuje zgodne żądanie małżonków, opłata sądowa za pozew o separację jest znacznie niższa — należy wtedy uiścić tylko 100 zł.

Separacja czy rozwód — co wybrać?

Jeśli kryzys ma charakter tymczasowy, a strony mają nadzieję na poprawę stosunków między nimi oraz nie chcą rozwiązywać małżeństwa, zdecydowanie lepszym rozwiązaniem będzie separacja małżeńska. Będzie ona także dobrym sposobem na danie sobie czasu na przemyślenie i podjęcie ostatecznej decyzji oraz emocjonalne przygotowanie się do ewentualnego rozwodu. Rozwód często wiąże się ze sporymi nerwami i emocjami, przez co podjęcie się go bez takiego okresu przygotowawczego może się odbić na zdrowiu, zarówno fizycznym, jak i psychicznym. Przez jego nieodwracalny charakter, po rozwód powinno się sięgać, gdy nie ma szans na naprawę pożycia małżeńskiego i ma się pewność, że już się nie pojawią.

Podsumowanie

Dylemat separacja czy rozwód można w bardzo łatwy sposób rozwiązać, zaznajamiając się ze specyfiką tych procedur. Ogólnie można powiedzieć, że na rozwód powinny się zdecydować osoby pragnące definitywnie zakończyć związek małżeński, a separację należy wybierać, gdy chce się mimo wszystko zachować związek i dążyć do poprawy relacji lub dać sobie czas na przemyślenie obecnej sytuacji. Zwłaszcza że separację da się właściwie w dowolnej chwili cofnąć na wniosek obu stron, czego nie można powiedzieć o rozwodzie.