Rozwód cywilny i rozwód kościelny procedury, różnice, podobieństwa

23.07.2020

Rozwód to niewątpliwie jedna z najtrudniejszych decyzji, z jaką muszą zmierzyć się małżonkowie. Nie da się ukryć, że im dłuższy staż związku, tym trudniej jest go zakończyć. Wyrok sądu stwarza nowe normy i zasady, do których obydwie strony muszą się dostosować. W zależności od formy (cywilnej bądź wyznaniowej) zawartego małżeństwa, procedura rozwodu przebiega nieco inaczej. Jak przebiega rozwód cywilny i kościelny? Jakie są różnice i podobieństwa pomiędzy nimi? Przeczytaj poradnik i dowiedz się więcej!

Czym jest rozwód cywilny?

Rozwód cywilny to nic innego, jak rozwiązanie małżeństwa zawartego przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego. Decyzja ta podejmowana jest, gdy nastąpił trwały rozkład pożycia małżeńskiego. Oznacza to, że zarówno żonę, jak i męża nie łączą już żadne więzi emocjonalne, fizyczne ani gospodarcze. Co więcej, obydwie strony nie planują poprawy relacji. Małżonkowie ubiegający się o rozwiązanie małżeństwa powinni jasno stwierdzić, że nic już ich nie łączy i nie chcą kontynuować wspólnego pożycia oraz mieszkania razem. Tylko w takim przypadku Sąd Okręgowy może wydać wyrok o rozwodzie. W momencie, kiedy z pozwem o rozwód występuje jeden z partnerów winny rozpadowi związku małżeńskiego, wówczas wydanie wyroku przez sąd jest niemożliwe. Podobnie sytuacja odnosi się, gdy w momencie orzeczenia o rozwodzie ucierpiałoby małoletnie dziecko małżonków.

Procedura rozwodu cywilnego

Pierwszym krokiem w ubieganiu się o rozwód cywilny jest niewątpliwie złożenie pozwu rozwodowego. Dokument ten, podobnie jak każde inne pismo urzędowe, powinien spełniać wszelkie wymogi formalne. Kluczowe jest oznaczenie stron - powoda, czyli osoby ubiegającej się o rozwiązanie małżeństwa, jak również pozwanego, a więc partnera, z którym finalnie chcemy zakończyć wspólne pożycie. Oprócz tego, pozew powinien zawierać podstawowe dane, tj. miejscowość i datę. Konieczne jest uwzględnienie w piśmie organu sądu, do którego dokument zostanie złożony. Oprócz tego, możemy zawrzeć dane pełnomocnika oraz świadków, jeśli zajdzie taka potrzeba.

Najistotniejszym elementem pozwu o rozwód jest żądanie orzeczenia o rozwodzie cywilnym. W tym miejscu możemy ubiegać się o orzeczenie o winie małżonka. Ponadto, w pozwie rozwodowym warto zaznaczyć, kto będzie sprawował władzę rodzicielską, jeśli w małżeństwie są dzieci. Istotną kwestią jest określenie wysokości alimentów oraz kontaktów z dziećmi jednej ze stron. Nieodłącznym elementem tego rodzaju pisma jest jego uzasadnienie. W nim powinny być zawarte informacje, takie jak: data i miejsce zawarcia małżeństwa, data i miejsce urodzenia dzieci, miejsce pracy i dochody małżonków, główny powód rozpadu związku małżeńskiego oraz okoliczności, w jakich świadkowie będą składać swoje zeznania.

Do pozwu należy dołączyć niezbędne załączniki. Należą do nich odpisy z aktu stanu cywilnego, zaświadczenia o dochodach, jak również odpis pozwu. Dokument należy potwierdzić własnoręcznym podpisem. Pozew rozwodowy powinien zostać złożony w sądzie okręgowym, działającym w obrębie ostatniego miejsca zamieszkania małżonków. Jeśli natomiast żadna ze stron tam nie przebywa, wówczas dokument składa się w miejscu zamieszkania osoby pozwanej.

Rozwód kościelny

Rozwód kościelny to stwierdzenie nieważności małżeństwa zgodnie z Kodeksem Prawa Kanonicznego. Jednak aby ubiegać się o unieważnienie małżeństwa na mocy rozwodu kościelnego, nie wystarczy jedynie brak więzi emocjonalnych, fizycznych i gospodarczych. Niezbędne jest spełnienie pewnych warunków, zawartych w prawie kanonicznym. Proces rozwodu kościelnego jest długotrwały i skomplikowany. Prawo do ubiegania się o rozwód kościelny nie przysługuje każdemu. Wyłącznie przedstawienie konkretnych, rzetelnych argumentów może przyczynić się do stwierdzenia nieważności małżeństwa kościelnego. Wskazania do rozpoczęcia takiej procedury zawarte są w prawie kanonicznym..

Przeszkody zrywające małżeństwo kościelne

Unieważnienie węzła małżeńskiego może nastąpić wówczas, gdy jedna ze stron spełnia warunki zawarte w Kodeksie Prawa Kanonicznego. Osoba ubiegająca się o rozwód kościelny musi dokładnie rozpatrzyć przyczynę, na której podstawie chce zakończyć związek małżeński. Ważne, aby powód istniał jeszcze przed zawarciem ślubu kościelnego.

Małżeństwo kościelne można uznać za nieważne na podstawie następujących powodów:

• młodociany wiek współmałżonka (w przypadku kobiety jest to 14 lat, natomiast mężczyzny 16 lat),
• niezdolność płciowa, czyli impotencja,
• zatajenie informacji dotyczącej istniejącego małżeństwa jednej ze stron,
• niezgodność religijna (brak chrztu jednego ze współmałżonków),
• święcenia kapłańskie lub zakonne,
• pokrewieństwo do stopnia IV,
• pokrewieństwo prawne,
• powinowactwo (w linii prostej),
• przyzwoitość publiczna,
• uprowadzenie,
• małżonkobójstwo.

Małżeństwo zawarte w kościele katolickim może zostać unieważnione również z powodu braku zgodności współmałżonków:

• brak małżeńskiego poznania oraz zgody małżeńskiej,
• niezdolność natury psychicznej do wykonywania istotnych obowiązków małżeńskich,
• choroby na tle psychicznym,
• choroby genetyczne,
• zaburzenia osobowości,
• alkoholizm,
• symulacja,
• zawarcie małżeństwa pod warunkiem i z przymusu (np. nieplanowana ciąża),
• wykluczenie jednego z podmiotów małżeństwa: niechęć posiadania potomstwa, wykluczenie wierności, nierozerwalności oraz dobra współmałżonków.

Jak przebiega rozwód kościelny?

Proces rozwodu kościelnego rozpoczyna się w momencie wniesienia skargi powodowej do kurii biskupiej, do której przynależy osoba ubiegająca się o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Szczegółowe informacje dotyczące tego procesu z pewnością uzyskamy u proboszcza swojej parafii. Skarga powodowa powinna zawierać przede wszystkim dane obydwojga małżonków, dokładny opis przebiegu związku małżeńskiego oraz główne powody, wskazujące na unieważnienie małżeństwa. Ponadto, należy wpisać dane świadków, którzy potwierdzą argumenty wnoszącej skargę powodową. Aby mieć pewność, że przedstawione argumenty zostaną pomyślnie rozpatrzone, powód może skorzystać z pomocy prawnika, jak również kancelarii kanonicznej. Po złożeniu dokumentu, przewodniczący trybunału przyjmuje bądź odrzuca złożoną skargę powodową. W momencie, gdy skarga zostanie przyjęta, rozpoczyna się procedura sądu kościelnego.

Wszczęcie postępowania sądowego obejmuje szereg rozmów, w której biskupi oraz adwokaci zbierają dowody potwierdzające niezdolność do małżeństwa jednej ze stron. Nieodłącznym elementem tego procesu są powołani świadkowie, których celem jest przybliżenie relacji współmałżonków. Ważną rolę odgrywają również opinie biegłych, jak i wszelkie zaświadczenia lekarskie bądź korespondencyjne. Na podstawie dochodzeń oraz zgromadzonych dowodów, sąd kościelny jest w stanie stwierdzić nieważność małżeństwa. Gdy tak się stanie, osoba ubiegająca się o rozwód kościelny zostanie powiadomiona stwierdzeniem, wystosowanym przez kurię biskupią.

Różnice między rozwodem kościelnym i cywilnym

Ślub cywilny i kościelny różnią się od siebie nie tylko samym przebiegiem ceremonii, ale również formalnościami związanymi z rozwiązaniem małżeństwa. Niewątpliwie mają one niewiele cech wspólnych. Przede wszystkim pojęcie rozwodu w przypadku małżeństwa cywilnoprawnego jest czymś normalnym. Natomiast w kościele katolickim rozwód nie istnieje (wyznaniowa nierozerwalność małżeństwa). Zgodnie z religią i kodeksem prawa kanoniczego, Sakrament małżeństwa zawierany jest tylko raz w życiu. Może jedynie dojść do stwierdzenia nieważności małżeństwa, jeśli współmałżonek spełnia ku temu warunki zawarte w KPK. Oczywiście związek małżeński od początku jego istnienia musi być dotknięty pewną nieprawidłowością, która faktycznie ujawniła się dopiero, gdy zawarty został ślub kościelny.

W przypadku ślubu cywilnego, o rozwód może wystąpić każde z partnerów, jeśli stwierdzony został trwały rozpad pożycia małżeńskiego, a byłych małżonków nie łączą żadne więzi. Do rozwiązania związku cywilnoprawnego dochodzi zazwyczaj w stosunkowo krótkim czasie. Kuria biskupia jednak nie podejmuje pochopnych kroków w celu stwierdzenia nieważności małżeństwa, ponieważ sakramentalny związek małżeński zgodnie ze składaną w obliczu Boga przysięgą ma przetrwać aż do śmierci. Osoby, które zawarły związek cywilnoprawny oraz kościelny, nawet po uzyskaniu rozwodu cywilnego w świetle religii nadal pozostają małżeństwem. Tak samo kościelne stwierdzenie nieważności małżeństwa nie jest równoznaczne z cywilnoprawnym ustaniem związku małżeńskiego.

Podsumowanie

Rozwód to ustanie związku małżeńskiego na wniosek jednego z partnerów. W zależności od rodzaju zawartego związku małżeńskiego, rozwód znacznie różni się formalnościami. Wyrok sądowy jest równoznaczny z podziałem wspólnego majątku oraz obowiązkami rodzicielskimi. Natomiast ubiegając się o rozwód kościelny potrzebny jest konkretny i rzetelny powód nieprawidłowości jednej ze stron, istniejący i zatajony przed zawarciem ślubu kościelnego. Wówczas kuria biskupia zajmie się procedurą unieważnienia małżeństwa.