Przemoc psychiczna w związku - jak ją rozpoznać?

07.11.2024

Przemoc psychiczna w związku jest trudna do rozpoznania, szczególnie przez postronne osoby. Dodatkowo ciężko zdać sobie z niej sprawę nawet jeżeli jesteśmy ofiarą tej przemocy. Na ogół obwiniamy siebie, doszukując się mankamentów swojego postępowania i usprawiedliwiając partnera. Kiedy mamy do czynienia z przemocą psychiczną w małżeństwie? Co jest jej oznaką i jak z niej wyjść?

Dowiedz się z tego artykułu, jakie są typowe oznaki tej toksycznej postawy i jakie kroki podjąć, aby zadbać o swoje bezpieczeństwo emocjonalne oraz zdrowie psychiczne, a także gdzie znaleźć profesjonalną pomoc.

Przemoc psychiczna w związku - pierwsze sygnały

Przemoc psychiczna w związku, czy małżeństwie to nie tylko krzyk i agresja, ale także przemoc emocjonalna. Często zaczyna się niewinnie - od krytyki, wyśmiewania, ignorowania potrzeb drugiej osoby. Te pierwsze sygnały są łatwe do przeoczenia, ale mogą przekształcić się w stałe negatywne zachowania, które prowadzą do obniżenia poczucia wartości drugiego człowieka, czy depresji.

Rozpoznanie pierwszych symptomów jest bardzo ważne, choć niezwykle trudne. Na ogół w pierwszej fazie związku idealizujemy swojego partnera, czy partnerkę, dopisując cechy niewłaściwe, czy tłumacząc zachowania, przez które czujemy się niekomfortowo w relacji.

Agresja słowna jako początek problemu

Agresja słowna to jedna z najczęstszych form przemocy psychicznej. Objawia się jako:

• ciągłe krytykowanie,
• poniżanie,
• grożenie partnerowi,
• wytykanie minimalnych błędów,
• używanie obraźliwych komentarzy.

To wszystko to formy agresji słownej, które mogą zniszczyć poczucie wartości ofiary. Sprawca przemocy domowej, stosując agresję słowną, próbuje zdominować i zastraszyć ofiarę, co jest formą poniżania i wymuszania określonych zachowań.

Agresja słowna nie zawsze jest łatwa do zidentyfikowania, zwłaszcza gdy jest subtelna i stopniowo eskaluje. Często ofiara przemocy psychicznej nie zdaje sobie sprawy z tego, co się dzieje, dopóki sytuacja nie stanie się poważna. Dlatego tak ważne jest, aby znać objawy agresji słownej i być w stanie je identyfikować.

Izolacja od rodziny i przyjaciół

Jednym z najbardziej drastycznych objawów przemocy psychicznej jest izolacja ofiary od rodziny i przyjaciół. Sprawca przemocy, za pomocą gróźb, zastraszania i wyzwisk, może odciąć ofiarę od bliskich, co prowadzi do zwiększenia kontroli nad jej życiem. Izolacja nie tylko utrudnia ofierze szukanie pomocy, ale także zwiększa jej poczucie bezradności i zależności od sprawcy.

Manipulacja i gaslighting

Manipulacja i gaslighting to również formy przemocy psychicznej, które mogą być szczególnie szkodliwe dla ofiary. Gaslighting to forma przemocy słownej, która obejmuje działania takie jak wyzwiska, groźby i przejmowanie kontroli nad ofiarą. Chorobliwa zazdrość może prowadzić do szantażu emocjonalnego i obustronnej agresji, będąc formą manipulacji emocjonalnej w związku.

Osoby o toksycznych osobowościach, takie jak narcyzi, manipulatorzy i agresorzy, wykazują specyficzne zachowania, które mogą prowadzić do przemocy psychicznej w związkach. Dlatego tak ważne jest, aby być świadomym tych zachowań i umieć je zidentyfikować.

Jakie są skutki przemocy psychicznej w związku?

Skutki przemocy psychicznej są dalekosiężne i mogą być równie szkodliwe jak skutki przemocy fizycznej. Ofiary przemocy psychicznej mogą doświadczyć szereg problemów zdrowotnych, zarówno fizycznych, jak i psychicznych, takich jak:

• zaburzenia lękowe,
• depresja,
• problemy z poczuciem własnej wartości,
• trudności w nawiązywaniu zdrowych relacji.

Zaburzenia lękowe i depresja

Przemoc psychiczna może prowadzić do rozwoju zaburzeń lękowych u ofiar. Osoby, które doświadczyły przemocy psychicznej, często cierpią na lęki, które mogą wpływać na ich codzienne funkcjonowanie. Mogą doświadczać:

• napadów paniki,
• niepokoju społecznego,
• lęku przed miejscami otwartymi (agorafobii),
• lęku przed konkretnymi sytuacjami lub przedmiotami (fobii).

Depresja to inna powszechna konsekwencja przemocy psychicznej. Ofiary mogą czuć się:

• przygnębione,
• smutne,
• zniechęcone,
• mogą mieć trudności z koncentracją,
• mogą tracić zainteresowanie rzeczami, które kiedyś sprawiały im radość.

W najgorszych przypadkach mogą pojawiać się myśli samobójcze.

Problemy z poczuciem własnej wartości

Przemoc psychiczna może zniszczyć poczucie wartości ofiary. Manipulacja, szantaż i ciągłe obniżanie samooceny przez przemocowca przyczyniają się do degradacji samooceny ofiary. Regularne doświadczenie przemocy psychicznej, pełne krytyki i obwiniania, sprawia, że ofiara czuje się nieatrakcyjna, nieudolna, słaba i bezwartościowa.

Niska samoocena może prowadzić do szeregu problemów, takich jak trudności w nawiązywaniu zdrowych relacji, problemy w pracy, a nawet problemy zdrowotne.

Trudności w nawiązywaniu zdrowych relacji

Ofiary przemocy psychicznej często mają trudności w nawiązywaniu zdrowych relacji z innymi ludźmi. Z powodu przemocy, którą doświadczyły, mogą czuć się nieufne wobec innych, mogą obawiać się odrzucenia, a ich zdolność do nawiązywania bliskich relacji może być uszkodzona. Ponadto, ofiary przemocy psychicznej mogą mieć trudności z zaufaniem innym osobom, co utrudnia im nawiązywanie głębokich, satysfakcjonujących relacji.

Jak przeciwdziałać przemocy psychicznej w związku?

Istnieje wiele sposobów, aby przeciwdziałać przemocy psychicznej. Najważniejsze jest uzyskanie wsparcia - zarówno od bliskich, jak i specjalistów. Interwencja kryzysowa i pomoc prawna są również kluczowe dla ofiar przemocy psychicznej.

Wsparcie od bliskich i specjalistów

Wsparcie od bliskich i profesjonalistów jest kluczowe w radzeniu sobie z przemocą psychiczną. Rodzina, przyjaciele, psycholog czy terapeuta mogą pomóc ofierze radzić sobie emocjonalnie i odzyskać stabilność. Terapia psychologiczna jest szczególnie pomocna w procesie rozstania z partnerem sprawcą przemocy, a w przypadku małżeństwa - w trakcie i po rozwodzie.

Interwencja kryzysowa i pomoc prawna

W przypadku konieczności interwencji kryzysowej, osoby doświadczające przemocy psychicznej mogą skorzystać z pomocy instytucji takich jak Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie, które oferują bezpłatną poradę prawną i wsparcie psychologiczne.

Dodatkowo, ofiary mogą uzyskać pomoc prawną w dokumentowaniu przypadków przemocy psychicznej, co obejmuje zarówno bezpłatne porady prawne, jak i wsparcie w gromadzeniu ocen medycznych i opinii profesjonalistów z dziedziny psychiatrii czy psychoterapii.

Ponadto, procedura ‘Niebieska Karta’ jest inicjowana przez służby takie jak:

• policja,
• oświata,
• służba zdrowia,
• pomoc społeczna,
• komisja rozwiązywania problemów alkoholowych.

Ma ona na celu wsparcie ofiar oraz profilaktykę w przypadkach podejrzenia przemocy domowej.

Dokumentacja i zgłaszanie przemocy

Dokumentowanie przypadków przemocy psychicznej jest niezbędne do uzyskania odpowiedniej pomocy. Ofiary przemocy w rodzinie mogą zgłosić swoją sytuację za pośrednictwem strony www.porozumienie.niebieskalinia.pl. Niestety, ponad 50% ofiar zgłaszających przemoc kontaktuje się z infolinią, gdy sytuacja jest już wyjątkowo poważna i niebezpieczna.

Jeżeli jesteś ofiarą przemocy psychicznej lub fizycznej, nie zwlekaj i poszukaj pomocy!

Zeznania świadków i dowody elektroniczne

Zeznania świadków i dowody elektroniczne mogą być kluczowe w udowodnieniu przypadków przemocy psychicznej. Zeznania świadków mogą być trudne do uzyskania, ale dowody elektroniczne takie jak e-maile, komunikaty SMS i historia rozmów mogą być kluczowe w udowadnianiu przypadków przemocy psychicznej.

Ważne jest, aby gromadzić dowody, takie jak zapisy rozmów, które zawierają groźby, poniżające uwagi lub manipulację. Kontrola komunikacji przez sprawcę, udokumentowana za pomocą narzędzi elektronicznych, może służyć jako dowód np. w trakcie rozwodu.

Pamiętaj jednak, że aby dowody były skuteczne w postępowaniu prawnym, muszą być poprawnie udowodnione i zabezpieczone przed zarzutami o manipulację.

Korzystanie z 'niebieskiej karty'

‘Niebieska Karta’ to procedura, która może pomóc ofiarom przemocy psychicznej. Jest inicjowana przez osoby upoważnione, które podejrzewają przemoc domową w rodzinie, i rozpoczyna się od wypełnienia formularza Niebieska Karta A, a kończy na Niebieskiej Karcie D.

Procedura ‘Niebieska Karta’ obejmuje:

• Tworzenie indywidualnego planu pomocy dla ofiary.
• Angażowanie Grupy Roboczej zespołu interdyscyplinarnego, aby pomóc rodzinie.
• Oferowanie planu wsparcia dla ofiary.
• Działania skierowane do sprawcy, mające na celu zaprzestania stosowania przemocy.

W przypadku poważnej sytuacji i powtarzających się zgłoszeń przemocy, zespół interdyscyplinarny może złożyć wniosek do prokuratora o zastosowanie środków zapobiegawczych, takich jak nadzór policyjny czy nakaz wydalenia.

Podsumowanie

Przemoc psychiczna jest poważnym problemem, który ma długotrwałe skutki dla ofiar. Ale istnieją strategie i zasoby, które mogą pomóc ofiarom przemocy psychicznej w odzyskaniu kontroli nad swoim życiem. Pamiętaj, że pomoc jest dostępna - nie jesteś sam.