Prowadzenie pojazdu po cofnięciu uprawnień

21.08.2023

Uprawnienia do kierowania pojazdami nabywa się poprzez spełnienie określonych prawem wymogów takich jak ukończenie odpowiedniego wieku, posiadanie dobrego stanu zdrowia — co musi być udokumentowane konkretnym orzeczeniem lekarskim, czy wreszcie zdaniem egzaminu państwowego. Uzyskane prawa jazdy mogą być jednak cofnięte wskutek wydania decyzji właściwego organu. Kiedy można wydać decyzję o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami mechanicznymi? Czy możliwe jest prowadzenie pojazdów po cofnięciu uprawnień? Co nam grozi, kiedy prowadzimy pojazd pomimo cofnięcia uprawnień? O tym dowiesz się, czytając poniższy tekst!

Jakie organy mogą wydać decyzję o cofnięciu uprawnień

Decyzję administracyjną pozbawiającą nas uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi może wydać właściwy miejscowo starosta, dowódca jednostki wojskowej, jeśli chodzi o żołnierzy posiadających uprawnienia do kierowania pojazdami wynikających z pozwolenia wojskowego, oraz marszałek województwa mazowieckiego na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 stycznia 2011 roku o kierujących pojazdami.

Kiedy można cofnąć uprawnienia do kierowania

Na podstawie art. 103 ustawy o kierujących pojazdami cofnięcie uprawnień do kierowania pojazdami wydaje starosta m.in. gdy:

• orzeczono wobec nas sądowy zakaz prowadzenia pojazdów;
• istnieją przeciwwskazania zdrowotne do kierowania pojazdami mechanicznymi;
• istnieją przeciwwskazania psychologiczne do kierowania pojazdami mechanicznymi;
• jeżeli popełnimy w okresie próbnym trzy wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji lub jedno przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji;
• ubiegamy się o zwrot zatrzymanego prawa jazdy i nie zdamy egzaminu państwowego;
• ponownie przekroczymy liczbę 24 punktów otrzymanych za naruszenie przepisów ruchu drogowego w okresie 5 lat od dnia doręczenia informacji, dotyczącej konieczności ukończenia kursu reedukacyjnego.

Prowadzenie pojazdu mechanicznego po cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdami

Osoba kierująca samochodem pomimo cofnięcia uprawnień do kierowania pojazdami łamie prawo i może być pociągnięta do odpowiedzialności karnej. Artykuł 180 kodeksu karnego wyraźnie stanowi, iż każdy, kto prowadzi pojazd mechaniczny na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu, oraz jednocześnie nie stosuje się do decyzji właściwego organu o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2.

Jest to przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu i nie można go popełnić nieumyślnie tzn. w sytuacji, kiedy prowadzimy pojazd pomimo cofnięcia uprawnień oraz jednocześnie nie mamy, w chwili popełnienia czynu zabronionego, świadomości o istnieniu takiego zakazu nie dopuszczamy się popełnienia przestępstwa z art. 180a kodeksu karnego, a jedynie wykroczenia z art. 94 kodeksu wykroczeń.

Kiedy i kto poniesie odpowiedzialność karną?

W art. 180a k.k. należy zwrócić szczególną uwagę na przesłankę związaną z decyzją właściwego organu, gdyż od jej ważności w momencie popełnienia czynu zależy to, czy dana osoba kierująca pojazdem pomimo cofnięcia uprawnień, popełnia przestępstwo, czy jedynie wykroczenie z art. 94 § 1 kw.

Jeżeli w chwili popełnienia czynu zabronionego osoba kierująca pojazdem mechanicznym miała cofnięte uprawnienia do kierowania pojazdami na podstawie decyzji administracyjnej, a decyzja ta była wykonalna, to wtedy osoba taka ponosi odpowiedzialność karną zgodnie z art. 180a k.k.

Natomiast jeśli osoba kierująca pojazdem mechanicznym miała cofnięte uprawnienia do kierowania pojazdami mechanicznymi (wskutek orzeczenia przez sąd zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych) na podstawie decyzji administracyjnej, a decyzja ta była wykonalna, to wtedy osoba taka ponosi odpowiedzialność karną zgodnie z art. 240 k.k.

Gdyby jednak w chwili wystąpienia zdarzenia osoba kierująca pojazdem miała cofnięte uprawnienia do kierowania pojazdami na podstawie decyzji administracyjnej, a decyzja ta nie istniała w obiegu prawnym, tzn. upłynąłby okres, na który ją wydano, podlega karze grzywny nie niższej niż 1500 złotych, ograniczenia wolności lub aresztu.

Sąd Najwyższy wyrokiem z 20.11.2020 r. sygnatura akt V KK 429/20 zajął następujące stanowisko: „Prowadzenie pojazdu mechanicznego po zakończeniu okresu wskazanego w decyzji o cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi, ale bez ich odzyskania, nie jest niestosowaniem się do decyzji o ich cofnięciu, lecz jedynie prowadzeniem pojazdu bez posiadania uprawnień. Tym samym, zachowanie takie nie wyczerpuje znamion przestępstwa z art. 180a k.k. Stanowi jedynie wykroczenie z art. 94 § 1 kw”.

Przywrócenie uprawnień do kierowania pojazdami?

Kierowca, wobec którego wydano decyzję o zakazie prowadzenia pojazdów mechanicznych, może po upływie okresu wskazanego w decyzji, ubiegać się o przywrócenie uprawnień do kierowania pojazdami. Wymagane w tym celu jest złożenie stosownego wniosku i uprzednie opłacenie go.

Właściwym organem do rozpatrzenia wniosku o przywrócenie uprawnień do kierowania pojazdami jest analogicznie jak przy cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdem starosta, dowódca jednostki wojskowej, marszałek województwa mazowieckiego. Przywrócenie uprawnień do kierowania pojazdami następuje poprzez wydanie stosownej decyzji administracyjnej.

Jeśli od dnia wycofania uprawnień do prowadzenia pojazdu upłynął co najmniej rok, a cofnięcie było konsekwencją wydania zakazu prowadzenia pojazdów na okres powyżej jednego roku, możliwe jest przywrócenie uprawnień kierowcy po uzyskaniu pozytywnego wyniku z egzaminu kontrolnego.

Warunkowe umorzenie postępowania w przypadku prowadzenie pojazdu po cofnięciu uprawnień

Czyn określony w art. 180a k.k. jest zagrożony karą pozbawienia wolności nawet do 5 lat. Istnieje jednak możliwość skorzystania z dobrodziejstwa instytucji warunkowego umorzenia postępowania lub nawet odstąpienia od wymierzenia kary.

Ustawodawca przewidział taką możliwość kolejno w art. 66 i 59 kodeksu karnego. O tym, czy występują przesłanki do zastosowania wyżej wymienionych przepisów ustawy, decyduje sąd.

Warunkowe umorzenia postępowania może być zastosowane, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, a okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości. Dodatkowo sprawca nie może być uprzednio skazany za przestępstwo umyślne oraz musi dawać rękojmię przestrzegania porządku prawnego.

Natomiast odstąpienie od wymierzenia kary możliwe jest, jeżeli społeczna szkodliwość czynu nie jest znaczna oraz jednocześnie sąd orzeknie środek karny, przepadek lub środek kompensacyjny, a sens kary zostanie w ten sposób spełniony.

Uwaga: Sprawcę, wobec którego zastosowano warunkowe umorzenie postępowania, nie wpisuje się do rejestru skazań, a więc jest osobą niekaraną.

Podsumowanie

Prowadzenie pojazdu po cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdami zawsze będzie wiązać się z określonymi konsekwencjami prawnymi. Ustawodawca, w zależności od okoliczności popełnienia czynu oraz indywidualnej sytuacji sprawcy, przewidział różnego rodzaju sankcje. Najdotkliwszą karą, jaka może być orzeczona to pozbawienie wolności do lat 5, ale równie dobrze sąd może warunkowo umorzyć postępowanie lub odstąpić od wymierzenia kary.