Ograniczenie władzy rodzicielskiej - co trzeba wiedzieć?

Każdy z rodziców zobowiązany jest prawnie do wychowania dziecka zgodnie z jego dobrem i interesem społecznym. Poza zapewnieniem dobrych warunków rozwoju rodzice powinni także dbać o komfort swojego potomka oraz o wzmocnienie cech psychicznych, aby przygotować dziecko do dorosłego życia.

W pewnych sytuacjach, szczególnie gdy dobro dziecka jest zagrożone, a rodzic nie wypełnia swoich obowiązków, może dojść do ograniczenia władzy rodzicielskiej. Co oznacza takie postępowanie, kto może złożyć wniosek i jakie są skutki ograniczenia władzy rodzicielskiej? Jak się bronić w przypadku gdy rodzicowi grozi ograniczenie lub odebranie władzy rodzicielskiej? Czytaj dalej!

Władza rodzicielska i jej ograniczenie

Zgodnie z obowiązującymi przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (k.r.o.), władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom aż do osiągnięcia pełnoletności dziecka. To nic innego jak obowiązki rodziców wobec potomka oraz prawa, jakie przysługują względem dziecka w celu należytego sprawowania pieczy nad jego osobą i majątkiem.

Zadaniem osób sprawujących władzę rodzicielską jest zapewnienie dziecku dobrych warunków do rozwoju i wpojenie wartości niezbędnych do rozpoczęcia dorosłego życia. Obowiązkiem rodziców jest zadbanie zarówno o rozwój fizyczny, jak i duchowy potomka. Władza rodzicielska to więc dbanie o pełną sprawność fizyczną dziecka, jego zdrowie i życie, a także o nauczenie go zasad moralnych i współżycia społecznego. Ponadto rodzice powinni także zapewnić dziecku możliwość zdobycia wykształcenia i przygotowania zawodowego.

Zarządzanie majątkiem dziecka polega na umożliwieniu rodzicom podejmowania decyzji w kwestiach takich jak sprzedaż nieruchomości należącej do dziecka, czy zrzeczenie się lub przyjęcie spadku. Najczęściej rodzice zarządzają majątkiem do osiągnięcia przez dziecko pełnoletności, czyli do 18 roku życia. W wyjątkowych sytuacjach za pełnoletnie można uznać także kobiety po ukończeniu 16 roku życia, które za zgodą sądu zawarły związek małżeński.

Ograniczenie praw rodzicielskich

O ograniczeniu władzy rodzicielskiej decyduje sąd, który zawsze w swoich wyrokach bierze pod uwagę dobro dziecka. Do ograniczenia praw rodzicielskich może dojść w momencie, gdy rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub nie są w stanie porozumieć się co do sprawowania jednolitej opieki nad dzieckiem. Ograniczenie władzy rodzicielskiej może nastąpić zarówno na wniosek drugiego rodzica, jak i wskutek zawiadomienia sądu opiekuńczego przez szkołę czy policję.

Powodem do ograniczenia praw rodzicielskich są przede wszystkim zaniedbania rodziców względem dziecka (niepłacenie alimentów, porzucenie, głodzenie itd.). Ponadto władza rodzicielska może zostać ograniczona w momencie, gdy rodzic dopuszcza się przemocy fizycznej lub psychicznej nad dzieckiem, nadużywa alkoholu, czy zmusza dziecko do wykonywania obciążającej dla niego pracy. Innym powodem do ograniczenia praw rodzicielskich jest np. zaginięcie rodzica, poważna choroba rodzica, czy jego pobyt w więzieniu.

Po pozbawieniu rodzica władzy rodzicielskiej ten nie ma prawa decydować o kwestiach takich jak miejsce pobytu i zamieszkania dziecka, edukacja, leczenie, wyjazdy za granicę, czy kształtowanie światopoglądu dziecka bez zgody sądu. Należy jednak podkreślić, że potomek wciąż ma prawo dziedziczyć po rodzicu, a ten z kolei ma obowiązek płacić alimenty na rzecz dziecka. Jeśli sąd wyrazi zgodę, a dziecko chęć, rodzic może spotykać się z potomkiem.

W momencie, gdy po ograniczeniu władzy rodzicielskiej dziecko nie może dalej przebywać z którymś z rodziców, sąd może zdecydować o umieszczeniu małoletniego w rodzinie zastępczej, instytucjonalnej pieczy zastępczej lub w rodzinnym domu dziecka.

Kto może złożyć wniosek o ograniczenie władzy rodzicielskiej?

Sąd opiekuńczy ma za zadanie kierować się dobrem dziecka, dlatego wniosek o ograniczenie władzy rodzicielskiej może zostać złożony zarówno przez któregoś z rodziców, jak i inne osoby, które zauważyły nieprawidłowości w sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej. Może to być zarówno rodzina (dziadkowie, czy ciotki), jak i kurator sądowy, szkoła, policja, władze lokalne, czy opieka społeczna.

Jak złożyć wniosek o ograniczenie władzy rodzicielskiej i ustalenie kontaktów?

Wniosek o ograniczenie władzy rodzicielskiej powinien zostać złożony w sądzie opiekuńczym właściwym do miejsca zamieszkania dziecka. W dokumencie należy zawrzeć wszystkie dowody potwierdzające niewłaściwe zachowania (np. fotografie, wideo, nagrania, zeznania świadków, opinie itd.).

Warto podkreślić, że sąd może orzekać o ograniczenie władzy rodzicielskiej także w przypadku sprawy rozwodowej, czy sprawy o ustalenie pochodzenia dziecka. Opłata sądowa od wniosku wynosi 100 zł. Podczas pisania pozwu warto skorzystać z usługi doświadczonego adwokata, który pomoże w stworzeniu odpowiedniego dla sądu dokumentu.

Pozew o ograniczenie władzy rodzicielskiej

Pozew powinien przede wszystkim zawierać takie elementy jak data i miejscowość, oznaczenie sądu, a także imiona, nazwiska, numery PESEL i adresy wnioskodawcy, dziecka i uczestników postępowania. Ponadto we wniosku powinien znaleźć się także opis żądania i jego uzasadnienie. Całość powinny dopełnić podpis wnioskodawcy oraz załączniki w postaci dowodów w sprawie lub akt urodzenia dziecka. Do dokumentu można także dołączyć prośbę o ustalenie miejsca pobytu dziecka.

Po dostarczeniu wniosku do sądu, ten ocenia, czy dokument spełnia warunki formalne. Pod uwagę brane są dowody w sprawie, odpowiedni opis sytuacji, podpis, a także opłata sądowa. Na ocenę wniosku zwykle czeka się od kilku dni do kilku tygodni. Gdy dokument zostanie zaakceptowany, sąd doręcza pozwanemu rodzicowi (lub rodzicom) odpis wniosku i wyznacza termin rozprawy. Ponadto zlecane są wywiady środowiskowe, które wykonywane są przez kuratora sądowego.

Ograniczenie władzy rodzicielskiej - jak się bronić?

Taktykę obrony w sądzie warto wcześniej ustalić z adwokatem. Aby bronić się przed wyrokiem sądu, należy przede wszystkim złożyć odpowiedź na wniosek, w której jasno zostanie określone stanowisko pozwanego. Ponadto należy przedstawić dowody potwierdzające niesłuszność pozwania. Mogą to być wyciągi z konta, dokumentacja medyczna, psychologiczna i inne, w zależności od sprawy.

Nieodniesienie się do pozwu lub dalsze zaniedbywanie obowiązków rodzicielskich najczęściej poza ograniczeniem praw rodzicielskich niesie za sobą także całkowite pozbawienie władzy rodzicielskiej.

Podsumowanie

Wraz z pojawieniem się na świecie dziecka, na jego rodzicach spoczywają liczne obowiązki, zapewniające potomkowi odpowiednie warunki do rozwoju fizycznego i duchowego. Niestety zdarzają się także sytuacje, gdy rodzice nie wykonują swoich zadań w odpowiedni sposób, narażając swoje dziecko na zaniedbania. Zarówno podczas składania wniosku, jak i przy obronie w sądzie warto skorzystać z doradztwa doświadczonego adwokata, który pomoże w dopełnieniu wszelkich formalności.