Na czym polegają mediacje rodzinne?

07.11.2024

Mediacje rodzinne to forma alternatywnego rozwiązywania sporów, która ma na celu osiągnięcie porozumienia między stronami w sytuacjach konfliktowych, najczęściej związanych z rozwodem, separacją, sprawami majątkowymi lub kwestiami dotyczącymi sprawowania władzy rodzicielskiej.

Mediacje te odbywają się z udziałem neutralnego mediatora, który pomaga stronom znaleźć wspólne rozwiązanie, uwzględniając interesy każdej z nich. W przeciwieństwie do postępowania sądowego, mediacje są dobrowolne, poufne i nastawione na osiągnięcie kompromisu, który sprzyja ugodowemu załatwieniu sprawy.

Mediacja w sprawie o rozwód i separację - na czym polega?

W sprawach o rozwód i separację mediacje są szczególnie ważne, ponieważ pomagają małżonkom w ustaleniu warunków rozstania, takich jak podział majątku, sprawowanie władzy rodzicielskiej, czy zaspokojenie potrzeb rodziny, w tym alimentów. Mediacje mogą dotyczyć także innych kwestii, takich jak ustalenie kontaktów z dziećmi.

Mediator, jako osoba bezstronna, prowadzi rozmowy między stronami, dbając o to, aby każda z nich miała możliwość wyrażenia swojego stanowiska i dochodzenia swoich praw. Mediacja w sprawach rodzinnych jest metodą rozwiązywania sporu, która może zapobiec długotrwałym i kosztownym postępowaniom sądowym.

Postępowanie mediacyjne nie jest jawne. Zarówno mediator, jak i inne osoby biorące udział w mediacji są zobowiązane zachować w tajemnicy fakty, o których dowiedziały się podczas postępowania. Warto jednak wiedzieć, że strony postępowania mogą zwolnić mediatora i inne osoby z obowiązku zachowania tajemnicy mediacji.

Z przebiegu mediacji sporządza się protokół, w którym oznacza się:

• miejsce,
• czas przeprowadzenia postępowania,
• imię i nazwisko (nazwę),
• adresy stron,
• imię i nazwisko oraz adres mediatora,
• wynik mediacji.

Protokół ten podpisuje mediator. Doręcza on stronom odpis protokołu. Co więcej, mediator przekazuje sądowi protokół oraz ugodę (o ile została zawarta). Zatwierdzona przez sąd ugoda ma moc prawną ugody zawartej przed sądem i kończy postępowanie.

Postępowanie mediacyjne - kiedy warto przeprowadzić?

Postępowanie mediacyjne warto przeprowadzić, gdy strony konfliktu są gotowe do rozmowy i poszukiwania kompromisu. Jest to szczególnie wskazane w przypadku sporów o charakterze rodzinnym, które dotyczą zarówno praw majątkowych, jak i osobistych, takich jak sprawowanie władzy rodzicielskiej, ustalenia warunków rozstania, czy zaspokojenie potrzeb rodziny.

Warto rozważyć mediację również wtedy, gdy postępowanie sądowe może dodatkowo pogłębić konflikt między stronami. Mediacja sprzyja bowiem ugodowemu załatwieniu sprawy, umożliwiając stronom samodzielne ustalenie warunków, które są dla nich akceptowalne. W przypadku braku ugody, strony mogą wrócić na drogę sądową, a przebieg postępowania mediacyjnego jest poufny i nie wpływa na późniejsze decyzje sądu.

Korzyści wynikające z przeprowadzenia mediacji

Przeprowadzenie mediacji w sprawach rodzinnych niesie ze sobą wiele korzyści:

Szybsze rozwiązanie sporu - mediacje są zazwyczaj krótsze niż postępowanie sądowe. Pozwala to na szybsze zakończenie konfliktu.

Oszczędność kosztów - kosztów mediacji nie należy porównywać z kosztami sądowymi, które obejmują nie tylko opłaty sądowe, ale również wynagrodzenie pełnomocników i inne wydatki.

Zachowanie dobrych relacji - mediacja jest poufną metodą rozwiązywania sporu i pozwala na zachowanie relacji między stronami. Jest to istotne, szczególnie gdy spór dotyczy opieki nad dziećmi.

Możliwość dostosowania rozwiązań - w przeciwieństwie do sądu, mediator nie narzuca decyzji, lecz pomaga stronom wypracować rozwiązania dostosowane do ich indywidualnych potrzeb.

Zwiększenie satysfakcji stron - strony, które wspólnie wypracują porozumienie, są zazwyczaj bardziej zadowolone z wyników mediacji niż z decyzji narzuconej przez sąd.

Jak przebiega postępowanie mediacyjne?

Postępowanie mediacyjne zaczyna się od zgody stron na udział w mediacji. Może do niej dojść na podstawie postanowienia sądu lub zgodnego wniosku stron. Po wyborze mediatora i ustaleniu terminów, odbywa się pierwsze posiedzenie mediacyjne, podczas którego strony uzgadniają przedmiot mediacji oraz zasady jej prowadzenia.

Mediator pełni rolę osoby wspierającej, nie narzuca swojego zdania, lecz stara się pomóc stronom w komunikacji i wypracowaniu wspólnych rozwiązań. W toku mediacji strony mogą odbywać zarówno wspólne spotkania, jak i indywidualne rozmowy z mediatorem. Postępowanie mediacyjne może obejmować kilka posiedzeń, w zależności od skomplikowania sprawy oraz woli stron.

Jak długo trwa mediacja?

Długość mediacji zależy od skomplikowania sporu oraz gotowości stron do współpracy. Standardowo postępowanie mediacyjne trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy.

Jeśli strony szybko osiągną porozumienie, mediacja może zakończyć się już po kilku spotkaniach. W przeciwnym przypadku, gdy spór dotyczy skomplikowanych spraw majątkowych podlegających rozstrzygnięciu lub stron nie potrafią znaleźć wspólnego języka, mediacja może się przedłużyć.

Kto decyduje o wyborze mediatora?

O wyborze mediatora decydują strony sporu. Mogą one wybrać stałego mediatora posiadającego odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie w prowadzeniu mediacji rodzinnych. Jeżeli strony nie mogą się porozumieć co do osoby mediatora, sąd może skierować strony do mediacji, wyznaczając mediatora z listy mediatorów prowadzonej przez sąd.

Mediator powinien być osobą neutralną i bezstronną, która nie posiada żadnych powiązań ze stronami konfliktu. W przeciwnym razie może dojść do podważenia wyników mediacji lub oskarżeń o stronniczość.

Jak wybrać mediatora?

Wybór mediatora jest kluczowy dla powodzenia postępowania mediacyjnego. Warto zwrócić uwagę na:

• Doświadczenie i kwalifikacje - mediator powinien posiadać doświadczenie w zakresie prowadzenia mediacji w sprawach rodzinnych oraz być wpisany na listę stałych mediatorów przy sądzie.
• Podejście do stron - mediator powinien być empatyczny, potrafić słuchać i wspierać strony w dochodzeniu do porozumienia.
• Rekomendacje - warto zasięgnąć opinii osób, które korzystały z usług mediatora lub skorzystać z rekomendacji prawników.
• Cennik ośrodka mediacyjnego - należy upewnić się, że wynagrodzenie mediatora oraz kosztów mediacji są zgodne z możliwościami finansowymi stron.

Kiedy warto przeprowadzić mediację?

Mediacja jest szczególnie wskazana w sytuacjach, gdy strony chcą zachować dobrą relację, na przykład w sprawach dotyczących dzieci.

Jest to również odpowiednie rozwiązanie, gdy strony chcą uniknąć długotrwałego i kosztownego postępowania sądowego.

Warto przeprowadzić mediację, w momencie, w którym:

• sprawa dotyczy zaspokojenia potrzeb rodziny lub alimentów;
• strony chcą ustalić zasady sprawowania władzy rodzicielskiej i kontaktów z dziećmi;
• konieczne jest ustalenie warunków rozstania, w tym podziału majątku;
• strony wyrażają zgodę na mediację i są gotowe na kompromis.

Czy uczestnictwo w postępowaniu mediacyjnym jest obowiązkowe?

Uczestnictwo w mediacji jest dobrowolne. Sąd może jednak skierować raz w toku postępowania strony do mediacji, w celu ugodowego załatwienia kwestii spornych dotyczących sposobu sprawowania władzy rodzicielskiej, alimentów, kontaktów z dziećmi oraz spraw majątkowych. Jeśli jednak jedna ze stron nie wyraża zgody na mediację, postępowanie mediacyjne nie może się odbyć. Odmowa uczestnictwa w mediacji nie wpływa negatywnie na późniejsze postępowanie sądowe.

Ile kosztuje mediacja?

Koszty za mediacje ponoszą obie strony postępowania. Zazwyczaj są one dzielone po równo, chyba że strony ustalą inny sposób rozliczenia.

Na koszt mediacji składa się wysokość wynagrodzenia mediatora oraz wydatki przez niego poniesione. Wysokość wynagrodzenia mediatora określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 czerwca 2016 r.

W postępowaniu mediacyjnym, do którego doszło na podstawie postanowienia sądu wysokość wynagrodzenia mediatora w sporach niemajątkowych wynosi 150 zł netto za pierwsze posiedzenie mediacyjne, a za każde następne posiedzenie - 100 zł netto.

W przypadkach, gdy postępowanie dotyczy praw majątkowych, wynagrodzenie mediatora wynosi 1% wartości przedmiotu sporu (nie mniej niż 150 zł netto i nie więcej niż 2.000 zł netto). Zwrotowi podlegają wydatki mediatora poniesione w związku z przeprowadzeniem mediacji, w tym opłata za wynajem pomieszczenia do 70 zł netto za posiedzenie. Do kosztów mediacji dolicza się również podatek VAT.

W przypadku braku ugody, koszty mediacji dolicza się do kosztów postępowania sądowego. Oznacza to, że strony ponoszą je dodatkowo. Ugoda zawarta przed mediatorem, po nadaniu klauzuli wykonalności, może być jednak podstawą do egzekucji komorniczej, co w dłuższej perspektywie może zmniejszyć koszty związane z dochodzeniem swoich praw.

Podsumowanie

Mediacje rodzinne to poufna i efektywna metoda rozwiązywania sporów, która może sprzyjać ugodowemu załatwieniu sprawy. Dzięki mediacji strony mogą samodzielnie wypracować porozumienie, które będzie dla nich korzystne, a jednocześnie uniknąć długotrwałego i kosztownego postępowania sądowego.

Z uwagi na ich specyfikę oraz korzyści, jakie niosą, warto rozważyć mediację w każdym etapie postępowania sądowego, szczególnie w sprawach dotyczących rozwodu i separacji, podziału majątku oraz sprawowania władzy rodzicielskiej.