Mobbing w pracy
22.06.2020Stres i napięcie są nieodłącznymi elementami wielu zawodów. Jednak, gdy oprócz tego pojawia się regularne nękanie, wyśmiewanie i zastraszanie problem staje się o wiele bardziej poważny. Mobbing w pracy to zjawisko, które w dzisiejszych czasach zbiera potężne żniwo. Działania i zachowania cechujące mobbing mogą mieć różnorodny charakter. Ich głównym celem jest naruszanie zasad współżycia społecznego, a tym samym zaszkodzenie ofierze. W rezultacie pojawia się ośmieszenie pracownika, izolowanie bądź wyeliminowanie z zespołu współpracowników. Czym dokładnie jest mobbing w pracy? Jak go zdiagnozować i w jaki sposób zapobiegać takim sytuacjom? Przeczytaj poradnik i dowiedz się więcej!
Co to jest mobbing?
Definicja mobbingu została zawarta w Kodeksie pracy. Artykuł 943 § 2 mówi, że mobbing oznacza działania lub zachowania skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym zastraszaniu i nękaniu, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu ośmieszenie i poniżenie.
Przede wszystkim należy podkreślić, że mobbingiem nazywamy działania, które są długotrwałe. Jednorazowy incydent nie jest określany w ten sposób. Bardzo często jest to niebezpośredni rodzaj przemocy. Odbywa się ona za pomocą słów lub gestów. Osoba, która dopuszcza się mobbingu jest cyniczna, ironiczna, może zastraszać i niesłusznie krytykować działania, jakich podejmuje się pracownik. Jeśli jesteśmy się nękani, zastraszani i czujemy, że tracimy zdolność obrony przed atakiem - to znak, że staliśmy się ofiarą mobbingu.
Mobbing w Polsce jest oczywiście zakazany. Polskie przepisy chronią pracowników zatrudnionych na umowę o pracę przed wszelkimi oznakami nękania i zastraszania. Ofiara mobbingu ma pełne prawo dochodzenia należytego zadośćuczynienia i ubiegania się o odszkodowanie od pracodawcy. To właśnie pracodawca jest zobowiązany do stania na straży praw pracowniczych i przeciwdziałać mobbingowi w zespole zatrudnionych. Na temat tego, czym jest mobbing wypowiedziało się wiele osób oraz organizacji, dzięki czemu w łatwy sposób można ustalić cechy charakterystyczne dla tego zjawiska, aby uznano, że w firmie panuje taka forma dyskryminacji.
Jak się objawia?
Warto wiedzieć, że we wczesnej fazie mobbing rozpoczyna się stosunkowo niewinnie. Wówczas mogą powstawać konflikty, które są rozwiązywane źle bądź nie są rozwiązywane w ogóle. Bardzo często ich przyczyną jest zła atmosfera w pracy. Zatrudnieni nie zostają informowani o zmianach, przez co stają się zdezorientowane i niepewne. Osoba, która poddawana jest mobbingowi podejmuje racjonalne, choć nieskuteczne działania w kierunku złagodzenia problemów.
Wkrótce potem zaczynają się szerzyć plotki i pomówienia o danym pracowniku. Podważa się jego wiedzę, kompetencje i umiejętności, prowadząc stopniowo do wyobcowania z grupy, co z kolei ma wpływ na zaniżoną samoocenę. Prześladowca może grozić pracownikowi np. utratą pracy czy zaskarżeniem. Wyśmiewa nie tylko na osobności, lecz przede wszystkim w obecności innych współpracowników. Nieustannie przydziela nowe zadania, których realizacja nie jest możliwa lub całkowicie niepotrzebna. Zatrudniony może również usłyszeć od przełożonego, że na jego miejsce czeka wiele innych osób, więc jeśli nie jest zadowolony - w każdej chwili może odejść z pracy.
Konsekwencje mobbingu
Wskutek działań mobbingowych pojawia się występujące przewlekłe złe samopoczucie ofiary. Codzienny strach przed pójściem do pracy i ciągłe stany napięcia nerwowego prowadzą do reakcji stresowej. Tym samym zatrudniony przestaje się bronić przed uporczywymi atakami, a co za tym idzie traci chęć do wykonywania powierzonych mu obowiązków. Organizm daje sygnały objawiające się najczęściej bólem głowy, brzucha czy bólami zamostkowymi. Z czasem do tych objawów dołączają się nudności, wymioty, wzrost ciśnienia tętniczego we krwi, bezsenność, zaburzenia koncentracji i wiele innych. Świadomość prześladowania oraz zagrożenie utratą pracy, a co za tym idzie zagrożenie utraty pozycji społecznej i środków do życia powoduje niebezpieczne dla zdrowia stany depresyjne. Badania dowiodły, że co dziesiąty pracownik w zaawansowanej fazie mobbingu ma myśli samobójcze, a co setny podejmuje próbę samobójczą.
Jak się bronić przed mobbingiem?
Wiemy już co to mobbing i jak się objawia. Zatem, w jaki sposób się przed nim bronić? Każdy, kto staje się ofiarą mobbingu powinien mieć świadomość, że może, a nawet musi się bronić przed tego rodzaju działaniami. Podstawowa zasada - bądź wzorowym pracownikiem.
Obowiązki wykonuj sumiennie i z należytą starannością, tym samym uniemożliwiając mobberowi krytykę Twojej osoby pod względem wykonywanej pracy. Ponadto, zadbaj o formalną komunikację z napastnikiem. Zwracaj się do niego głównie za pośrednictwem maila, a jeśli zachodzi konieczność rozmowy, zadbaj o świadków. Warto przeprowadzić stanowczą rozmowę z osobą nękającą. Należy jasno zakomunikować, że nie podoba się nam jego zachowanie i jeśli nie ulegnie zmianie, będziemy zmuszeni reagować zgłaszając sprawę do odpowiednich służb. Wszelkie uwagi, nowe obowiązki starajmy się mieć na piśmie - przynajmniej w mailu. Pomocne może również okazać się nagranie rozmowy, szczególnie wtedy, jeśli wiemy, że nie możemy liczyć na pomoc współpracowników.
Gdzie zgłosić?
W przypadku, gdy mobberem jest współpracownik bądź kontrahent w pierwszej kolejności pomocy należy szukać u pracodawcy. Jeśli jednak ten nie potrafi zapobiec aktom mobbingu lub sam jest mobberem, sprawę trzeba zgłosić do działającego na terenie zakładu pracy związku zawodowego oraz Państwowej Inspekcji Pracy. Istnieje również wiele fundacji i stowarzyszeń pozarządowych, które zajmują się sprawami mobbingu. Są to między innymi Krajowe Stowarzyszenie Antymobbingowe czy Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego. Instytucje te oprócz wsparcia świadczą także bezpłatną pomoc prawną.
Akty mobbingu można zgłaszać również Rzecznikowi Praw Obywatelskich, jak i policji czy prokuraturze w formie zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Osoba poszkodowana może udać się z problemem nękania do sądu pracy, który może wyciągnąć konsekwencje wobec mobbera i przyznać ofierze odszkodowanie. Należy wiedzieć, że obowiązek udowodnienia mobbingu spoczywa na barkach pracownika. Do sprawy warto się przygotować gromadząc wszystkie dowody będące potwierdzeniem znęcania.
Co grozi za mobbing?
Kodeks pracy jasno mówi, że pracodawca powinien przeciwdziałać mobbingowi w miejscu pracy. Jeśli tego nie uczyni, poniesie odpowiedzialność, nawet w przypadku, gdy to nie on jest osobą mobbującą. Odpowiedzialność taka przejawia się w postaci zapłaty zadośćuczynienia lub odszkodowania pracownikowi, u którego wystąpiło pogorszenie stanu zdrowia. W przypadku, gdy pracownik rozwiązał współpracę z daną firmą, podając mobbing jako przyczynę, pracodawca jest zobowiązany zapłacić odszkodowanie w wysokości równej jednemu miesięcznemu wynagrodzeniu za pracę. Osoba zatrudniona, która na drodze sądowej domaga się odszkodowania, wpierw musi udowodnić uporczywe nękanie.
W kodeksie cywilnym jest wyraźnie napisane, że ktokolwiek z własnej winy wyrządził szkodę drugiej osobie, zobowiązany jest do jej naprawienia. W przypadku, gdy to praktyki pracodawcy doprowadziły do pogorszenia stanu zdrowia, zatrudniony może dochodzić w sądzie odpowiedniej wysokości zadośćuczynienia. Poszkodowanemu może zostać przyznana możliwość naprawy szkody majątkowej, jaka została spowodowana naruszeniem dóbr osobistych. Jeżeli na pracowniku zastosowano mobbing na tle seksualnym, sprawcy może grozić kara nawet do 3 lat pozbawienia wolności.
Podsumowanie
Nieprzyjemna atmosfera w pracy, ciągłe pomówienia i stres to jedne z najczęstszych oznak mobbingu. Działania lub zachowania dotyczące pracownika, mające na celu poniżenie lub ośmieszenie, polegają na uporczywym i długotrwałym nękaniu. Najczęściej prowadzą do obniżenia poczucia wartości, a nawet rozstroju zdrowia. Warto być dobrze zorientowanym w tym temacie i wiedzieć, jak postępować w tego rodzaju sytuacji. Zanim zgłosimy sprawę do odpowiednich służb, dobrym posunięciem jest gromadzenie dowodów potwierdzających mobbing oraz dokumentacji związanej z naszym stanem zdrowia.
Kancelaria Adwokacka
Małgorzata Wielgus
adres: ul. Chopina 12/2, 20 – 023 Lublin
telefon: 691 395 793
e-mail: wielgus.m@o2.pl
Godziny pracy:
pon-pt: 8:00 - 16:00