Groźby karalne - czym są i jak udowodnić?

19.09.2022

Groźby karalne - termin dość często używany, lecz nie do końca prawidłowo rozumiany przez społeczeństwo. Potoczne używanie tego sformułowania nieco umniejsza jego znaczeniu i konsekwencji, jakie może ze sobą nieść. Z groźbami karalnymi możemy mieć do czynienia zarówno w szkole, internecie, jak i miejscu pracy i mogą one przybierać różną formę. Dlatego też trzeba zważać na wypowiadane słowa czy napisane wiadomości. Sama interpretacja i kwalifikacja czynu zależna jest od pokrzywdzonego - to na jego wniosek może być złożone zawiadomienie i wszczęte dalsze czynności karne. Czym więc są groźby karalne? Jakie konsekwencje niosą za sobą groźby i jak reagować w przypadku gdy ktoś nam grozi? Odpowiedź na te Odpowiedź na te wszystkie pytania znajdziesz w tym artykule!

Groźby karalne w myśl Kodeksu Karnego

Rozpatrywanie pojęcia „groźby karalne” należy zacząć od tego, że Kodeks Karny nie penalizuje gróźb każdego rodzaju. Na podstawie kodeksu groźbą karalną będzie zapowiedź popełnienia przestępstwa.

Groźba karalna według Kodeksu Karnego to:

Art. 190. § 1. Kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Co ważne, kolejną przesłanką, by czyn uznać za groźbę karalną, jest wzbudzenie uzasadnionej obawy w zagrożonym, że grożący ma w rzeczywistości zamiar zrealizowania groźby.

Samo przestępstwo groźby karalnej kierowane jest przeciwko wolności człowieka. Cierpi w takich przypadkach psychika i zostaje zachwiane poczucie bezpieczeństwa. Jako bezpieczeństwo w tym kontekście uznaje się wolność od strachu czy brak obawy o naruszenie dóbr zarówno pokrzywdzonego, jak i osób mu najbliższych.

Groźba karalna w orzecznictwie, czyli zagrożenie popełnieniem przestępstwa wobec pokrzywdzonego lub na szkodę osoby najbliższej

W orzecznictwie szczególnie zwraca się uwagę, by wzbudzenie w zagrożonym uzasadnionej obawy spełnienia groźby oceniać na podstawie norm subiektywnych. Prościej ujmując - należy oceniać sytuację z punktu widzenia osoby potencjalnie poszkodowanej (do której kierowane są np. groźby pozbawienia życia), a nie rzeczywistej możliwości jej spełnienia. Taka forma rozpatrywania tego typu spraw wymaga jasnego określenia, że nie jest to kryterium decydujące, ponieważ jako groźby karalne należałoby traktować wszelkie dokuczliwości czy żarty.

Osoba dopuszczająca się groźby musi być świadoma swoich czynów. Doskonale wie, że jej umyślne działanie wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę spełnienia czynu. Dlatego też karze nie będzie podlegała osoba, która nie miała świadomości, że swoim zachowaniem generuje poczucie zagrożenia u swojego rozmówcy (np. groźba miała charakter żartu).

Dlatego też bardzo ważną kwestią jest świadomość sprawcy i chęć wywołania w pokrzywdzonym obawy spełnienia groźby.

Warto zaznaczyć, że do kwalifikacji czynu jako groźby karalnej muszą zachodzić wymienione przesłanki łącznie, czyli sprawca musi świadomie grozić popełnieniem przestępstwa na szkodę pokrzywdzonego (lub osoby najbliższej) i groźba ta musi wzbudzać w zagrożonym poczucie jej spełnienia.

Jak udowodnić groźby karalne?

Udowodnienie groźby karalnej rozpoczyna się od weryfikacji faktu, czy skierowana w naszą stronę bądź stronę naszych najbliższych groźba wzbudza uzasadnioną obawę spełnienia czynu. Należy pamiętać, że groźba nie musi być wyłącznie w formie słownej zapowiedzi dokonania danego czynu. Może być wyrażana nawet jako gesty (ważne by jasno z nich wynikało, że zagrożenie popełnienia przestępstwa jest realne).

Warty uwagi jest też fakt, że stroną w tego typu postępowaniach nie może być osoba prawna - nie odczuwa ona obaw czy lęków - może nią być natomiast osoba fizyczna reprezentująca osobę prawną. W myśl przepisów osoba prawna jest bowiem traktowana jako instytucja/firma.

Przykłady groźby karalnej

Jak już częściowo zostało wspomniane, groźba może być wyrażona przez każde zachowanie sprawcy. Nie ma jasno określonego sposobu przekazania groźby. Dlatego też można ją wyrazić poprzez wszystkie środki komunikacji tj.:

• pisemnie - w formie listu, wiadomości mailowej czy SMS,
• ustnie,
• internetowo - komentarze czy wiadomości na forach, czy portalach społecznościowych,
• telefonicznie,
• w formie rysunku, grafiki czy fotomontażu,
• poprzez gesty czy mimikę twarzy,
• poprzez konkretne zachowanie sprawcy, jasno określające jego zamiary.

Sposoby grożenia

Według kodeksu karnego i orzecznictwa groźba może mieć formę pisemną lub słowną. Może być także wyrażona w sposób dorozumiany - gestem lub słowem - jednak zawsze musi być wyrażona przez sprawcę. W przypadku gróźb karalnych nie można stosować domniemania i przyjmować założenia, że sprawca, kierując swoją wypowiedź, ukrył w jej treści groźbę popełnienia przestępstwa. Musi ona zawsze być jednoznacznie wyrażona przez sprawcę.

Czyn lub wypowiedź potencjalnie zawierająca groźbę nieokreśloną, nie stanowią niczego konkretnego, a doszukiwanie się w nich groźby jest niedopuszczalnym domniemaniem.

Jak reagować na groźby karalne?

W przypadku gróźb karalnych postępowanie nie jest wszczynane bez zawiadomienia o możliwości popełnieniem przestępstwa. Dlatego też jeśli chcemy, by sprawca został pociągnięty do odpowiedzialności karnej za kierowane pod naszym (bądź naszych bliskich) adresem, należy niezwłocznie zawiadomić organy ścigania - policję lub prokuraturę - i złożyć wniosek o jego ściganie. Organy te bez stosownego wniosku nie będą mogły rozpocząć żadnych czynności.

§ 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego. - Art. 190 KK

Wniosek pokrzywdzonego może być złożony w formie ustnej lub pisemnej w policji lub prokuraturze. Od momentu jego złożenia sprawa będzie kontynuowana z urzędu.

Nie ma wątpliwości, że niezwykle istotne jest przedstawienie dowodów. O ile w przypadku pisemnej formy groźby nie ma z tym problemu (dowód w postaci listu, e-maila, SMS-a czy zrzutu z ekranu), tak przy rozmowach telefonicznych czy twarzą w twarz warto postarać się o utrwalenie tego zdarzenia. Można to zrobić za pomocą dyktafonu, telefonu, zdjęcia czy poszukać świadków zdarzenia.

Co grozi za groźby karalne?

Według Kodeksu Karnego art. 190 k. k. udowodniona groźba:

• podlega grzywnie,
• karze ograniczenia wolności,
• lub podlega karze pozbawienia wolności do lat 2.

Jak wiadomo, nie każda groźba będzie skategoryzowana jako przestępstwo. Przed złożeniem zawiadomienia, że zostało popełnione przestępstwo groźby karalnej, warto sięgnąć porady wykwalifikowanego adwokata od spraw karnych.

Co grozi nieletniemu za groźby karalne, czy podlega karze ograniczenia wolności?

Karze, w tym karze ograniczenia wolności, podlegają jedynie osoby po ukończeniu 17. roku życia. Oznacza to, że nieletni poniżej tej granicy wieku nie są pociągani do odpowiedzialności karnej za groźby karalne. W szczególnych przypadkach sąd może obniżyć granicę wieku do 15. roku życia, jednak groźby karalne nie są uznawane za powód do takiego działania.

Groźby karalne a internet

Coraz częściej mamy do czynienia z groźbami karalnymi zamieszczonymi na portalach społecznościowych lub różnych forach internetowych. Zwiększająca się liczba tego typu zgłoszeń warta jest także wyjaśnienia. Otóż groźby takowe są traktowane tak samo jak groźby listowne czy słowne. Natykając się na nie w internecie, warto zadbać o dowód potwierdzający groźbę (zrzut z ekranu) i zgłosić sprawę do odpowiednich organów (policja, prokuratura).

Czy jest możliwe przedawnienie groźby karalnej?

Groźba karalna, wedle Kodeksu Karnego, ulega przedawnieniu po 5 latach od popełnienia czynu. W przypadku podjęcia postępowania karnego przez organy ścigania, okres ten zostaje wydłużony o dodatkowe 10 lat.

Warto więc zgłaszać popełnienie przestępstwa z tytułu gróźb karalnych, zanim ulegną przedawnieniu. Groźby karalne są bowiem bardzo często lekceważone i niezgłaszane, przez co sprawcy nie ponoszą żadnych konsekwencji. W razie wątpliwości należy zasięgnąć porady adwokata.

Podsumowanie

Groźby karalne są niewątpliwie bardzo częstymi przestępstwami. Ich zwiększona skala może mieć powiązanie z rosnącym poziomem stresu i nieradzeniem sobie z nim. Jednak to nie jest żadne usprawiedliwienie. Każda groźba karalna, oczywiście spełniająca wszystkie przesłanki, powinna nieść ze sobą konsekwencje prawne.

Należy także pamiętać, że groźba nie musi być wyłącznie w formie pisemnej czy ustnej. Wszelkiego rodzaju możliwości komunikacji są brane pod uwagę. Oprócz tego groźba nie musi być wyrażona w stosunku do danej osoby, ale także może być skierowana do bliskiej nam osoby.

Co ważne, każda zgłoszona groźba karalna jest rozpatrywana indywidualnie i to sąd ostatecznie ocenia, czy dany czyn kwalifikuje się pod groźbę karalną i czy obawa spełnienia groźby była zasadna.