Co robić w przypadku uprowadzenia dziecka przez drugiego rodzica?

Rodzic dziecka, który jest pozbawiony władzy rodzicielskiej, nie może bez wiedzy i zgody opiekuna prawnego decydować o miejscu pobytu dziecka. Jeżeli dojdzie do takiej sytuacji, wobec rodzica, który dopuścił się tego czynu, zostanie wszczęte postępowanie karne. Uprowadzenie dziecka jest często mylone z porwaniem rodzicielskim, które nie jest uznanym przez ustawodawcę za zachowanie zabronione. Czym jest uprowadzenie dziecka? Jakie działania należy podjąć, gdy dojdzie do uprowadzenia dziecka? O tym dowiesz się, czytając poniższy tekst.

Na czym polega władza rodzicielska?

Według Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego władza rodzicielska to ogół praw i obowiązków współmałżonków względem ich niepełnoletnich dzieci. Co do zasady każdy z rodziców może samodzielnie wykonywać władzę rodzicielską z pewnymi wyjątkami np. gdy konieczne jest podjęcie decyzji odnośnie do leczenia dziecka lub sprawowania opieki.

W niektórych sytuacjach władza rodzicielska może zostać odebrana rodzicowi np. gdy nie wywiązuje się z obowiązków względem dziecka lub zawieszona, w szczególności, gdy przebywa w zakładzie karnym. Kiedy współmałżonkowie rozwodzą się i nie są w stanie osiągnąć konsensusu dotyczącego sprawowania pieczy nad wspólnymi dziećmi, sąd może ograniczyć władzę rodzicielską jednego z rodziców.

Rodzic, który posiada pełną władzę rodzicielską, musi jednak konsultować decyzje dotyczące istotnych spraw dziecka (takich jak np. wyjazd za granicę) z rodzicem, którego władza rodzicielska została ograniczona. W kwestiach, w których rodzice nie mogą dojść do porozumienia, decyduje sąd rodzinny. Ograniczenie władzy rodzicielskiej nie zabrania utrzymywania kontaktów z dzieckiem, chyba że sąd postanowi, że dalsze utrzymanie kontaktu z dzieckiem zagraża dobru dziecka.

Czym jest uprowadzenie dziecka?

Uprowadzenie dziecka przez rodzica ma miejsce, wtedy gdy jeden ze współmałżonków, wobec którego zasądzono ograniczenie, zawieszenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej bez zgody drugiego rodzica uprowadza, lub zatrzymuje małoletniego mającego nie więcej niż 15 lat. Osoba taka zgodnie z artykułem 211 kodeksu karnego podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Brak sprzeciwu dziecka na zatrzymanie lub uprowadzenie nie wpływa na wymiar zasądzonej kary.

Z uprowadzeniem mamy do czynienia, gdy wskutek działania jednego z rodziców, miejsce pobytu dziecka, w którym zgodnie z prawem powinno przebywać, ulega zmianie na inne. Z kolei zatrzymanie dziecka polega na uniemożliwieniu powrotu dziecka do rodzica, wobec którego zasądzono pełną władzę rodzicielską. Sytuacja taka ma miejsce np. gdy dziecko nie wróci z weekendu spędzonego z rodzicem mającym ograniczoną władzę rodzicielską we wcześniej uzgodnionym terminie do rodzica sprawującym nad nim pieczę.

Uprowadzenie dziecka przez rodzica — jakie działania należy podjąć?

Sąd ze względu na dobro dziecka może powierzyć władzę rodzicielską jednemu z rodziców. Jeżeli wbrew woli osoby powołanej do opieki nad młodocianym drugi rodzic zabiera dziecko w nieznane miejsce, należy bezzwłocznie o tym fakcie powiadomić policję. Uprowadzenie dziecka przez rodzica jest naruszeniem władzy rodzicielskiej oraz przestępstwem ściganym z urzędu, za które kodeks karny przewiduje karę pozbawienia wolności do lat 3. Kolejnym krokiem jest złożenie do właściwego sądu opiekuńczego wniosku o odebranie dziecka. Jeżeli nie wiemy, gdzie aktualnie znajduje się młodociany, konieczne będzie najpierw ustalenie miejsca pobytu dziecka.

Co odróżnia uprowadzenie dziecka od porwania rodzicielskiego?

Porwanie dziecka jest często mylone z uprowadzeniem dziecka. Porwanie rodzicielskie różni się od uprowadzenia dziecka tym, że rodzic, który uprowadza lub zatrzymuje dziecko, posiada pełnię praw rodzicielskich. Sytuacja ta sprawia, że rodzic zabierający dziecko nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej za swój czyn. Według obecnie obowiązujących przepisów osoba, która ma pełną władzę rodzicielską i zabiera bez wiedzy drugiego rodzica dziecko w nieznane miejsce, nie wypełnia znamion przestępstwa z artykułu 211 kk.

W przypadku porwania dziecka przez rodzica nie możemy pozostawać w bezczynności. Powinniśmy złożyć wniosek o odebranie dziecka, a jeśli nie mamy informacji o miejscu pobytu dziecka również pismo o ustalenie jego pobytu. Dobrym posunięciem będzie również powiadomienie właściwego pracownika socjalnego. W przypadku porwania rodzicielskiego możemy również wystąpić do sądu opiekuńczego z pismem o ograniczenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej rodzica, który porwał dziecko.

Co zrobić w przypadku uprowadzenia dziecka za granicę?

Jeśli nasze dziecko, nad którym sprawujemy władzę rodzicielską, zostało uprowadzone, a następnie wywiezione poza obszar Polski, musimy podjąć dodatkowe działania, które umożliwią powrót uprowadzonego dziecka. Staranie się o powrót dziecka do prawnego opiekuna zza granicy ma zagwarantować Konwencja Haska. Jednak aby można było stosować jej przepisy, jednakowo państwo, z którego zostało uprowadzone dziecko, jak i kraj, w który aktualnie znajduje się uprowadzone dziecko, muszą być stronami umowy międzynarodowej.

Zastosowanie Konwencji Haskiej w przypadku uprowadzenia dziecka

W pierwszej kolejności musimy ustalić aktualne miejsce pobytu dziecka. Jeżeli wiemy, w którym dokładnie państwie znajduje się dziecko zabrane przez rodzica, sprawdźmy, czy dany kraj jest sygnatariuszem Konwencji Haskiej. Jeżeli tak, możemy rozpocząć proces powrotu uprowadzonego do domu. Konieczne będzie złożenie wniosku do właściwego organu państwa, w którym dziecko aktualnie przebywa. Na terenie Polski takim organem jest Ministerstwo Sprawiedliwości. Możemy również skorzystać z pomocy pozarządowych organizacji, których statutowym celem jest poszukiwanie zaginionych i porwanych ludzi. Przykładem takiej organizacji jest Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych — Fundacja Itaka.

Podsumowanie

Jeżeli dowiemy się, że nasze dziecko zostało bezprawnie uprowadzone przez drugiego rodzica, powinniśmy natychmiast zareagować. W pierwszej kolejności zgłośmy uprowadzenie na policję, która pomoże nam w poszukiwaniach zaginionego. W sprawach o uprowadzenie dziecka policja z urzędu musi wszcząć postępowanie. Kolejno udajmy się do sądu opiekuńczego, w którym powinniśmy złożyć wniosek o odebranie dziecka, a jeśli nie mamy wiedzy, gdzie przebywa małoletni, wniosek o ustalenie miejsca pobytu dziecka.