Co to jest intercyza?

01.03.2022

Według Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (k.r.0.) wraz z zawarciem związku małżeńskiego automatycznie powstaje tak zwana ustawowa wspólność majątkowa małżeńska. Oznacza to, że wszystkie zgromadzone od tej pory dobra stają się majątkiem wspólnym obu małżonków. Intercyza to potoczne określenie na umowę majątkową małżeńską, która wprowadza ustrój rozdzielności majątkowej małżeńskiej. Co wchodzi w skład majątku wspólnego i osobistego małżonków, na czym polega intercyza i jakie są jej zalety i wady?

Co zaliczamy do majątku wspólnego, a co do osobistego?

Zgodnie z art. 31 par. 2 k.r.o. do tzw. wspólności majątkowej zaliczamy wszystko to, co małżonkowie nabyli podczas trwania małżeństwa. Prawo mówi, że do każdego z małżonków należy połowa majątku wspólnego, a zaliczamy do niego:

• Dochody z wynagrodzeń małżonków, wierzytelności i świadczeń socjalnych, a także akcje i udziały w spółkach kapitałowych i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków. Co więcej, majątkowa wspólność ustawowa obejmuje także prawa do lokali na podstawie umowy najmu i prawa spółdzielcze.
• Środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków.

Z kolei do majątku osobistego każdego z małżonków zgodnie z prawem należy zaliczyć wszelkie dobra, które zostały nabyte przed zawarciem małżeństwa oraz:

• Darowizny, prawa niezbywalne i dobra określone przez dziedziczenie ustawowe (dom, działka, mieszkanie itd.).
• Prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej spółce cywilnej.
• Przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków.
• Finanse otrzymane z tytułu zadośćuczynień, odszkodowań lub z uwagi na prawa autorskie i prawa własności przemysłowej.
• Nagrody, premie do wypłaty, dowolne wygrane w konkursie.

Intercyza ustanawiająca rozdzielność majątkową - na czym polega?

Zawarcie małżeństwa wiąże się z automatycznym powstaniem wspólności ustawowej majątku, chyba że zawarta została tzw. intercyza przedmałżeńska. Jak wcześniej wspomniano, intercyza to umowa majątkowa małżeńska, która prowadzi do rozdziału majątku wspólnego małżonków. Co ważne, ustanowienie rozdzielności majątkowej może zostać orzeczone także w trakcie trwania małżeństwa. Wyróżniamy kilka rodzajów intercyzy:

• „Zwykła” - Najpopularniejszy sposób na rozdzielność majątkową, w której każdy z małżonków samodzielnie zarządza swoim majątkiem. Warto zaznaczyć, że w momencie rozwodu małżonek, który posiada mniejszy majątek osobisty, może ubiegać się o jego wyrównanie względem drugiego małżonka.
• Rozszerzenie wspólności majątkowej - Małżonkowie mogą rozszerzyć wspólność majątkową tylko na określone przedmioty, które zawierają się w majątku osobistym któregoś z małżonka.
• Ograniczenie wspólności majątkowej - Małżonkowie mogą ograniczyć wspólność ustawową, wyłączając z majątku wspólnego przedmioty majątkowe nabyte w trakcie trwania małżeństwa i określone dobra, np. nabywane wynagrodzenie. Umowa ograniczająca wspólność majątkową nie pozwala jednak na wprowadzenie całkowitej intercyzy, wówczas muszą zostać określone składniki majątku osobistego.
• Umowa majątkowa z wyrównaniem dorobków - W momencie gdy intercyza ustaje, następuje wyrównanie dorobków obu małżonków. Taką intercyzę często podpisuje się, gdy jeden z małżonków posiada wysokie dochody, a druga osoba chciałaby się zabezpieczyć finansowo.
• Przymusowa rozdzielność majątkowa - Ustanawiana przez sąd na wniosek jednego z małżonków. Taki rodzaj intercyzy ustala się, gdy istnieje ryzyko pozbycia się majątku wspólnego przez żonę lub męża. Zwykle powodem takich sytuacji są nałogi i choroby psychiczne.

Dla kogo jest rozdzielność majątkowa?

Zawarcie umowy majątkowej jest dobrym rozwiązaniem dla każdego, kto chciałby samodzielnie zarządzać swoimi finansami i nabytymi dobrami. Często małżeńska umowa majątkowa podpisywana jest w przypadku małżonków, którzy prowadzą własne działalności gospodarcze i ich finanse nie są pewne.

Jak ustanowić rozdzielność majątkową?

Zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej wymaga podpisania dokumentów w formie aktu notarialnego. W innym przypadku intercyza nie uzyska mocy prawnej. W umowie zdefiniowane zostaje, jakie przedmioty i dobra będą należeć do każdego z małżonków. Warto wspomnieć, że intercyza może zostać w każdej chwili odwołana.

Intercyza a dziedziczenie po małżonku

Warto wiedzieć, że dziedziczenie dóbr i majątku następuje na podstawie prawa cywilnego. Wówczas nawet po podpisaniu intercyzy małżonek nie traci prawa do odziedziczenia majątku po zmarłych żonie lub mężu.

Intercyza małżeńska - zalety

Podział majątku wspólnego to dobre rozwiązanie, szczególnie w momencie gdy istnieje ryzyko popadnięcia w długi lub problemy finansowe związane np. z alkoholizmem, lub innym uzależnieniem małżonka. Intercyza chroni drugiego małżonka przed koniecznością pokrywania kosztów długów z majątku wspólnego.

Zawarcie intercyzy jest także korzystne w przypadku gdy jeden z małżonków wykonuje zawód ryzykowny lub taki, który mógłby skutkować obarczeniem finansowym za możliwe popełnienie błędu (lekarz, notariusz, budowniczy).

Co ważne, intercyza małżeńska nie ogranicza prawa do odziedziczenia majątku po zmarłym małżonku.

Po zawarciu umowy majątkowej każdy z małżonków samodzielnie zarządza swoim majątkiem i może nim dysponować w dowolny sposób. Wówczas w przypadku rozdzielności majątkowej drugi małżonek nie może zarządzać wcześniej nabytymi przez drugiego małżonka dobrem lub pieniędzmi.

Choć młode małżeństwa zwykle o tym nie myślą, umowa ustanawiająca rozdzielność majątkową jest sporym ułatwieniem w przypadku rozwodu. W momencie gdy związek małżeński ustaje, byli małżonkowie nie muszą się spierać w sądzie o podzielenie wspólnych dóbr.

Intercyza małżeńska - wady

Warto wiedzieć, że po zawarciu intercyzy nie ma możliwości wspólnego zadłużenia się małżonków. Wówczas małżeństwo nie może wspólnie zaciągnąć kredytu, np. na zakup domu lub innych dóbr.

Ponadto w związku z zawarciem intercyzy każdy z małżonków musi liczyć się z możliwymi trudnościami przy chęci samodzielnego zaciągnięcia pożyczki. Dzieje się tak ze względu na to, że zdolność kredytowa każdego z małżonków liczona jest osobno. Rozwiązaniem jest znalezienie poręczyciela. Warto również zaznaczyć, że małżonkowie nie mogą po podpisaniu intercyzy wspólnie rozliczać podatku majątkowego.

Podsumowanie

Intercyza małżeńska to dobre rozwiązanie dla osób, którym zależy na samodzielnym zarządzaniu własnym majątkiem, w szczególności dobrami nabywanymi podczas trwania związku małżeńskiego. To także dobre wyjście z sytuacji, gdy jeden z małżonków może popaść w długi lub istnieje ryzyko na roztrwonienie wspólnego majątku. Choć intercyza ma pojedyncze wady, warto ją rozpatrzyć w momencie zawierania małżeństwa lub gdy pojawią się problemy finansowe u jednego z małżonków.